7 تهدید امنیتی در PHP و راهکارهای دفاعی

تعداد قابل توجهی از وب‌سایت‌های جهان از PHP بهره می‌برند. این واقعیت که شما نیز دیر یا زود با PHP سروکار خواهید داشت، اجتناب‌ناپذیر است، پس بهتر است دانش خود را در این زمینه افزایش دهید. به دلیل ساختار منعطف و سهولت استفاده از PHP، حجم زیادی از کدهای پی‌اچ‌پی موجود یا توسط برنامه‌نویسان غیرحرفه‌ای نگارش شده‌اند یا از استانداردهای نوین برنامه‌نویسی پیروی نمی‌کنند. این موضوع، در کنار سایر معضلات، نشان‌دهنده فراوانی حفره‌های امنیتی در چنین سیستم‌هایی است. به‌عنوان یک توسعه‌دهنده وب، مسئولیت حفاظت از داده‌های مشتریان بر عهده شما است. میزان وب‌سایت‌هایی که از زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف استفاده می‌کنند و میزان تهدید امنیتی در PHP به مراتب بیشتر است.

زبان برنامه‌نویسی سمت سرور 79 درصد از وب‌سایت‌ها، PHP است. این زبان به‌طور چشمگیری به یک تکنولوژی محوری تبدیل شده که در اکثریت وب‌سایت‌های دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محبوبیت گسترده، چالش نوظهوری به نام امنیت PHP را به همراه آورده و مسئله تهدید امنیتی در PHP را به یک موضوع حساس مبدل کرده است. در این مقاله، به بررسی دقیق 7 تهدید امنیتی در PHP و راهکارهای مقابله با آن‌ها می‌پردازیم.

ضرورت توجه به امنیت PHP

کاربرد وسیع PHP و حضور یک جامعه برنامه‌نویسی پویا، توجه متخصصان امنیتی و هکرها را به خود معطوف کرده است. در حقیقت، همان‌طور که پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد، بسیاری از نرم‌افزارهای PHP به‌علت طراحی نامناسب و درک ناکافی از اصول پایه امنیتی، آسیب‌پذیری‌های متعددی دارند. برای آشنایی با شیوه‌های کاهش تهدیدهای امنیتی PHP یا برطرف کردن کامل آن‌ها، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

7 تهدید امنیتی در PHP و راهکارهای مقابله

PHP یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای توسعه وب است، اما اگر به درستی ایمن‌سازی نشود، می‌تواند به دلیل ساختار پویا و انعطاف‌پذیری، در برابر تهدیدهای امنیتی PHP آسیب‌پذیر باشد. در ادامه، 7 تهدید حیاتی و راهکارهای مقابله با آن‌ها ارائه شده است.

1- حمله تزریق SQL

SQL زبانی است که برای ذخیره‌سازی و بازیابی اطلاعات در پایگاه‌های داده به کار می‌رود. به‌عنوان نمونه، هنگامی که فرم ثبت‌نام یک وب‌سایت را تکمیل می‌کنید، سرور وب، داده‌ها را پردازش می‌کند. همچنین ممکن است سرور وب درخواستی را برای استخراج اطلاعات خاص به پایگاه داده ارسال نماید.

حمله SQL Injection با بهره‌برداری از نقاط ضعف امنیتی موجود در لایه‌های دیتابیس، مانند یک کوئری SQL که می‌تواند اطلاعات حساس را در اختیار مهاجم قرار دهد، دستورات مخرب SQL را به‌جای دستورات معتبر اجرا می‌کند. داده‌های افشاشده می‌تواند شامل تمام محتویات پایگاه داده، اطلاعات محرمانه، گذرواژه‌ها و غیره باشد. پیشگیری از SQL Injection نسبتاً آسان است. برای جلوگیری از این نوع تهدیدهای امنیتی PHP باید از پرس‌وجوهای پارامتری و عبارات آماده استفاده شود.

2- XSS یا Cross-Site Scripting (اسکریپت‌نویسی بین‌سایتی)

Cross-Site Scripting زمانی رخ می‌دهد که مهاجم کدی مخرب را در وب‌سایت قربانی جاسازی می‌کند تا هنگام بازدید کاربران از آن سایت، دستورات از منبعی دیگر اجرا شوند. XSS، یکی از مهم‌ترین تهدیدهای امنیتی PHP محسوب می‌شود.

برای مثال، یک سیستم پیام‌رسان را در نظر بگیرید که کاربران می‌توانند در آن برای یکدیگر پیام ارسال کنند. اگر نرم‌افزار پیام‌رسان، محتوای ارسالی کاربران را اعتبارسنجی نکند، هر بازدیدکننده‌ای می‌تواند کد مخرب را اجرا کرده و اطلاعات حساس کاربرانی که با این کد مواجه می‌شوند را به سرقت ببرد.

برای مقابله با حمله XSS، ضروری است تمام ورودی‌های سایت پاکسازی شوند. این پاکسازی محدود به داده‌های ذخیره‌شده نیست، بلکه داده‌های خروجی مانند نتایج جستجو که محتوای URL را در صفحه وب به‌صورت خام اجرا می‌کند، به هکر امکان می‌دهد یک پیوند اختصاصی ایجاد کرده و با کلیک روی آن حمله XSS خود را عملی سازد.

همچنین، «حملات xss چیست» را بخوانید.

3- جعل درخواست بین‌سایتی (Cross-Site Request Forgery) یا CSRF

CSRF، یکی از تهدیدهای امنیتی PHP است که باید به شدت مراقب آن باشید. حملات جعل درخواست‌های بین‌سایتی، با استفاده از تکنیک‌های مهندسی اجتماعی و فیشینگ، از اعتماد کاربر به وب‌سایت سوءاستفاده کرده و او را ترغیب می‌کند تا روی پیوند جعلی کلیک کند. این عمل باعث می‌شود مهاجم به‌طور پنهانی اطلاعات اتصال را سرقت کرده و دستورات ظاهراً قانونی را از طرف کاربر به سرور سایت ارسال نماید.

راهکار توصیه‌شده برای مقابله با حملات CSRF، به‌کارگیری سیستم احراز هویت است که برای عملیات حساس، تایید اعتبار انجام می‌دهد. یک توکن جدید در هر نشست ایجاد و در یک کوکی ذخیره می‌شود که بدون دسترسی به این توکن، انجام اقدامات غیرمجاز برای مهاجمان بسیار دشوار می‌گردد.

 4- تزریق شیء PHP

حمله تزریق شیء PHP می‌تواند از فراخوانی تابع unserialize() برای تزریق اشیاء PHP به حافظه سوءاستفاده کند. چنین تهدیدهای امنیتی PHP را می‌توان در وب‌سایتی فعال کرد که یک متد جادویی PHP مانند __wakeup یا __destruct را در یکی از کلاس‌های خود پیاده‌سازی کرده باشد.

یک تزریق موفق شیء PHP می‌تواند منجر به حملات پیشرفته‌تری مانند SQL Injection، تزریق کد، پیمایش مسیر و حتی حذف کامل اطلاعات سایت شود. برای جلوگیری از این تهدید امنیتی در PHP، باید ورودی‌های سایت را به‌دقت اعتبارسنجی و پاکسازی کنید تا از ارسال اشیاء PHP جلوگیری شود.

 5- دور زدن احراز هویت (Authentication Bypass)

دور زدن احراز هویت ناشی از خطای برنامه‌نویسی است که در آن سطح دسترسی کاربر به‌درستی بررسی نمی‌شود و به‌اشتباه مجوزهای بالاتری به او اعطا می‌گردد.

به‌عنوان مثال، بسیاری از توسعه‌دهندگان تازه‌کار وردپرس، برای تأیید سطح مدیریتی کاربر از تابع is_admin() استفاده می‌کنند اما این تابع در واقع برای تشخیص این است که آیا کاربر در حال مشاهده صفحه‌ای از پنل مدیریت است یا خیر. کاربرد نادرست این تابع سبب شده تا وب‌سایت‌های زیادی با مشکل دور زدن احراز هویت مواجه شوند. به همین دلیل این تهدید امنیتی در PHP، یکی از رایج‌ترین مشکلات در وبسایت‌های تازه‌کار محسوب می‌شود.

برطرف کردن این نوع تهدید امنیتی در PHP مستلزم بازبینی کدهای سایت توسط یک برنامه‌نویس با تجربه است تا اطمینان حاصل شود که هیچ اشتباهی در فرآیندهای احراز هویت و مدیریت توکن‌ها وجود ندارد. علاوه بر این، ابزارهای SAST یا Static Application Security Testing (آزمون امنیت برنامه استاتیک) نیز می‌توانند در شناسایی چنین ضعف‌های امنیتی در کدها موثر باشند.

 6- سرقت نشست (Session Hijacking)

هر بار که وارد سیستم می‌شوید، وب‌سایت یک “نشست” برای حفظ وضعیت ورود ایجاد می‌کند تا در مراجعات بعدی نیازی به احراز هویت مجدد نباشد. حملات XSS یا CSRF می‌توانند به مهاجم اجازه دهند تا بدون نیاز به دور زدن احراز هویت، اطلاعات نشست فعلی را کپی کرده و از نرم‌افزار تحت وب کاربر بهره‌برداری کند.

برای کاهش احتمال سرقت نشست، می‌توانید به‌طور متناوب و تا حدی که برای کاربر آزاردهنده نباشد، شناسه نشست را با استفاده از تابع session_regenerate_id() تغییر دهید و با بهره‌گیری از تنظیمات session.cookie.httponly در php.ini یا تابع session_set_cookie_params() از دسترسی جاوا اسکریپت به داده‌های شناسه نشست جلوگیری کنید.

اگر تمایل به اطلاعات بیشتر در این مورد دارید سایت کاسپراسکای مقاله ای با عنوان What is session hijacking and how does it work? دارد که پیشنهاد میکنم مطالعه نمایید .

 7- حملات Stream Injection

حملات Stream Injection در واقع سوءاستفاده از قابلیت بارگذاری وب‌سایت‌ها مانند دریافت فایل‌ها و تصاویر است. مهاجم تلاش می‌کند با بارگذاری یک فایل، کد PHP سایت هدف را فریب دهد تا یک نشانی اینترنتی مرتبط با سایتی دیگر را به‌عنوان ورودی معتبر تأیید کرده و از این طریق برای اجرای کدهای مخرب بهره‌برداری نماید.

یک نمونه متداول آن، فایل پیکربندی wp-config.php وردپرس است اما این حمله می‌تواند برای فایل‌های PHP اجرایی سایت نیز مورد سوءاستفاده قرار گیرد که باعث می‌شود مهاجم به سایر تهدیدهای امنیتی PHP نیز دسترسی پیدا کند. نسخه‌های جدید PHP، به‌صورت پیش‌فرض در برابر حملات Stream Injection محافظت شده‌اند. با این حال، ممکن است توسعه‌دهندگان کم‌تجربه بدون آگاهی از پیامدهای احتمالی این قابلیت را فعال کنند. برای بررسی این نقص امنیتی، باید به دنبال اجرای ناامن توابع include، include_once، fopen، file_get_contents، require و require_once در PHP باشید.

اصول اساسی تأیید، احراز هویت و اعتبارسنجی

عامل بسیار حیاتی در اکثر مسائل امنیتی وب، پیاده‌سازی صحیح مکانیسم‌های احراز هویت و مدیریت نشست می‌باشد. در واقع هر ورودی که نرم‌افزار تحت وب در سمت سرور دریافت می‌کند، باید تایید و احراز هویت شود. در بسیاری از موارد، ممکن است نرم‌افزار تحت وب برای عملکرد مطلوب، به چندین کتابخانه متن‌باز وابسته باشد. این کتابخانه‌ها می‌توانند حاوی مشکلات و تهدیدهای امنیتی PHP باشند که ضروری است حتماً از یک سرویس اسکن آسیب‌پذیری، برای بررسی کدهای آن استفاده شود.

موقعیتی را تصور کنید که در آن کد نرم‌افزار تحت وب شما با استفاده از یک حمله Stream Injection حذف می‌شود. آیا اطلاع دارید که سورس کد شما چه اطلاعات مهمی را در خود نگهداری می‌کند؟ ممکن است یک توسعه‌دهنده با آشنایی محدود با DevSecOps، رمز عبور پایگاه داده را مستقیماً در کد ذخیره کرده باشد. برای پیشگیری از تبدیل یک حمله جزئی به یک فاجعه تمام‌عیار، باید از اسکن اطلاعات حساس برای حذف آن‌ها از کدهای سایت، بهره‌گیری کنید.

نتیجه‌گیری

امنیت در PHP، برخلاف تصور رایج، به مهارت فنی بالا و دقت زیادی نیاز دارد. رشد روزافزون حملات سایبری نشان می‌دهد که هیچ وب‌سایتی از تهدید امنیتی در PHP در امان نیست؛ اما با رعایت اصول امنیتی، استفاده از ابزارهای پیشرفته، و انجام آزمون‌های منظم، می‌توان به میزان قابل توجهی این خطرات را کاهش داد. به‌عنوان یک توسعه‌دهنده یا مدیر وب‌سایت، ضروری است که نه‌تنها از تکنیک‌های امن کدنویسی آگاه باشید، بلکه به‌روزرسانی مداوم سیستم‌ها و نظارت بر کدها را نیز در اولویت قرار دهید.

اگر قصد دارید امنیت وب‌سایت خود را تقویت کنید یا به دنبال ابزارها و خدمات تخصصی برای بررسی و اصلاح آسیب‌پذیری‌های امنیتی هستید، سایت فریا به‌عنوان یکی از منابع معتبر در حوزه خدمات امنیتی وب، می‌تواند راهنمایی‌های کاربردی و ابزارهای پیشرفته‌ای را ارائه دهد. این سایت با تمرکز بر نیازهای توسعه‌دهندگان و کسب‌وکارها، بهترین راهکارهای امنیتی را برای محافظت از داده‌ها و جلوگیری از تهدیدات آنلاین فراهم می‌کند.